Hoe maak ik een CO₂-routekaart?

De CO2-routekaart maak je vooral voor je eigen organisatie. Je kan dus ook maatregelen inplannen die feitelijk nog onzeker zijn. Eventueel markeer je de onzekerheden zodat je collega’s verschil kunnen zien tussen zekere en onzekere maatregelen. Een andere optie is om meerdere routekaarten te maken met meerdere scenario’s.

In CO2-routekaarten is het gangbaar om voor maatregelen voor een zelfstandig moment met de gehele investeringskosten te rekenen, en voor maatregelen voor een natuurlijk moment met alleen de meerkosten.

Energiemaatregelen worden vaak verdeeld in maatregelen voor een zelfstandig moment en maatregelen voor een natuurlijk moment. Een maatregel voor een zelfstandig moment kan je direct inplannen en uitvoeren. Je hoeft niet te wachten op een vervangingsmoment. Een maatregel voor een natuurlijk moment kan je het best uitvoeren als apparatuur, installaties of (bouwkundige) voorzieningen aan vervanging toe zijn.

Over het algemeen zal je alleen maatregelen uitvoeren die zich terugverdienen. Van een maatregel voor een zelfstandig moment moeten de hele investeringskosten zich terugverdienen; van een maatregel voor een natuurlijk moment alleen de meerkosten van de energiezuinige optie. Veel maatregelen verbeteren ook het comfort en hoeven zich dan niet terug te verdienen.

In energieadviezen worden van maatregelen op een natuurlijk moment meestal alleen de meerkosten geschat. In MJOP’s wordt met de totale investeringskosten gewerkt. Kosten uit een energieadvies (en ook de CO2-tool) kunnen dus niet kosten uit een MJOP vervangen. De meerkosten van maatregelen op een natuurlijk moment komen bovenop de al geplande kosten in een MJOP. 

Tip: Onderbouw in het MJOP  de ‘dure’ maatregelen voor de komende vier à vijf jaar met goede kostenschattingen. Kosten voor de langere termijn kunnen (voorlopig) grof geschat worden. 

Als jouw instelling volgens de ingevulde routekaart de CO2-doelen nog niet haalt, kan je met ‘backcasting’ aan de slag. Backcasten is: terugredeneren vanuit een langetermijnvisie naar het nu. Je begint bij een gewenst toekomstbeeld (gebouwen met nul CO2-emissie in 2050) en redeneert terug naar de huidige situatie. Zo vorm je je een beeld van welke stappen nodig zijn om dat toekomstbeeld te realiseren. Door vanuit een gewenste toekomst te denken, kom je makkelijker tot de systeemsprongen die nodig zijn. Vanuit het heden denkend blijf je eerder steken in bekende oplossingen.

De portefeuilleroutekaart betreft al het vastgoed, dus ook het gehuurde vastgoed. Jouw instelling betaalt immers de energiekosten en de CO₂-uitstoot wordt aan jouw instelling toegerekend.

Heeft jouw instelling eigen en gehuurd vastgoed? Begin dan eerst in de routekaart met het eigen vastgoed. Daar heb je direct invloed op. En als je zelf beter bekend bent met de routekaart, is het makkelijker om met de verhuurder(s) hierover in gesprek te gaan. In de handleiding Hoe om te gaan met gehuurd zorgvastgoed lees je hier meer over.

Heb je heel veel gebouwen?
Begin met 5 à 10 grote gebouwen. Als je voor een aantal gebouwen de routekaart hebt ingevuld, krijg je al doende meer zicht op de aanpak en hoe je hier mee verder wilt.

Grote en middelgrote gebouwen
Grote gebouwen (>30 cliëntplekken/bedden of >200.00 kWh/jaar of >75.000 m3 aardgas/jaar) neem je bij voorkeur als ‘individueel’ gebouw mee in de routekaart. Zo ook middelgrote gebouwen (>50.000 kWh/jaar of >25.000 m3 aardgas/jaar). Vaak zijn in grote organisaties 20% van alle gebouwen midden- en grootverbruikers en gebruiken deze 80% van de energie.

Kleine gebouwen
Kleine gebouwen kan je desgewenst clusteren. Bijvoorbeeld op basis van de functie en/of de bouwtechnische en energetische eigenschappen. Lees hier meer over bouwjaarklassen. Heeft jouw organisatie een steekproef gebruikt voor een EED? Dan kan je deze indeling waarschijnlijk ook in de routekaart gebruiken.

Locatie met veel gebouwen zonder tussenmeters
Als gebouwen diverse functies en verschillende bouwjaren hebben is maatwerk nodig. Een routekaart maken is dan best lastig. Doordat je het energieverbruik per gebouw moet schatten, worden ook de verwachtte investeringen en besparingen onnauwkeurig. Geef prioriteit aan het plaatsen van tussenmeters in grote en middelgrote gebouwen (op basis van een schatting van het energiegebruik).

Werkt jouw organisatie in regio’s?
Overweeg een routekaart op te stellen per regio. Dat maakt het ook makkelijker om de regio’s erbij te betrekken.