Waar in 2020 nog een klein team binnen Trajectum de eerste CO2-routekaart opstelde, wordt de planning en uitwerking nu succesvol door een breed team opgepakt. Hoe pakken ze dit aan en wat betekent dit voor de organisatie?
Deze grote gehandicaptenzorgorganisatie heeft een vastgoedportefeuille met zowel oude als relatief nieuwe eigendomspanden: uit 2000 of later. Door tussenmeters te plaatsen verkregen ze waardevolle informatie die als input diende voor de lange-termijn verduurzamingsplanning. Projectleider vastgoed Gert-Jan Vogelsang en duurzaamheidscoördinator Hans Broeksema delen hun ervaringen.
121 eigendomslocaties en 19 huurpanden
Trajectum biedt specialistische gezondheidszorg aan mensen uit heel Nederland met een licht verstandelijke beperking, soms met een forensische achtergrond. De zorgorganisatie heeft meer dan 1.500 fte. Het vastgoed, bestaande uit 121 eigendoms- en 19 huurpanden, is verspreid over het noorden en oosten van het land. De meeste panden zijn in 2000 of later gebouwd.
Het totale gebruiksoppervlakte bedraagt circa 81.000 m2, waarvan 53.000 m2 is verdeeld over vier CO2-reductietools die elk door een technische dienstcoördinator wordt bijgehouden. Dit zijn de locaties waar de informatieplicht voor geldt. De CO2-routekaart wordt aangevuld met de resterende 28.000 m2 aan overig vastgoed.
Aanleiding: CO2-reductie en Green Deal Duurzame Zorg 3.0
Gert-Jan Vogelsang werkt 13 jaar bij Trajectum en maakte in 2020 als projectleider vastgoed met een klein team de CO2-routekaart 1.0. Hans Broeksema is duurzaamheidscoördinator en werkt 2,5 jaar bij Trajectum. Door de komst van de duurzaamheidscoördinator is duurzaamheid meer geagendeerd en krijgen de routekaartmaatregelen meer de aandacht die het verdient. Dit samen in co-productie met de expertise van Gert Jan en Hans, laatstgenoemde meer in aanjagerrol.
Gert-Jan: “Ik zag meteen dat de CO2-reductietool een nuttige en handige tool is omdat CO2-reductie de komende jaren en komende EED-rondes onze aandacht zal blijven vragen.” Hans: “Het eerste wat ik riep toen ik bij Trajectum begon was: we moeten de Green Deal ondertekenen!”. Door veranderingen in de organisatiestructuur en het proces rondom het vormen van een nieuw MJOP lukte dit niet meteen. Lichte terughoudendheid was het devies, maar ondertussen werden wel stappen gemaakt om duurzaamheid meer tot leven te brengen.
Toen na enkele maanden duidelijk werd dat duurzaamheid binnen één van de drie meerjarenbeleidspijlers viel hebben ze doorgepakt en in oktober 2023 de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 ondertekend. De vijf pijlers zijn nu ook in het meerjarenbeleidsplan geïntegreerd. Met de ondertekening van de Green Deal kreeg duurzaamheid een centrale rol in de organisatie. Gert-Jan en Hans konden daarom nu samen met coördinatoren van de technische dienst uit de regio en twee projectleiders de CO2-routekaart 2.0 actualiseren.
Aanpak: tussenmeters en energiebesparing
Gert-Jan: “De meeste energiedata was op hoofdlijnen wel voorhanden, alleen voor de huurpanden uit de jaren 80-90 wat minder. In 2020 hadden we daarom besloten om tussenmeters te plaatsen, om zo energiedata op pandniveau te krijgen. Dat was een zeer verstandige keuze!” Hans: “Tegelijkertijd werken we al jaren met partner Energycheck die energie-analyses voor ons uitvoert en advies geeft. We zoomen nu dieper in op de analyses om te kijken of eerdere afname tot energiebesparingssuccessen leiden en wat we nog meer kunnen doen aan energiebesparing. Zo zijn we bijvoorbeeld kritisch gaan kijken naar ons energieverbruik in de nacht. We konden besparen door setpoints slim in te stellen en het GBS goed in te regelen. Zoals in kantoren waar de luchtbehandeling voorheen nog 24 uur per dag de hele week aan stond, maar nu is aangepast zodat die in de avonden en weekenden uitstaan.”
WEii-score: 28 kWh/m2 in 2050 met maatregelen
Nadat door inregeling en gedrag energie is bespaard, werden maatregelen geselecteerd om het energieverbruik verder te reduceren. De CO2-routekaart laat een verwachte afname in de WEii score zien van 142 kWh/m2 in 2024 naar 56 kWh/m2 in 2030 en 28 kWh/m2 in 2050. Om deze reductie te realiseren is er de komende jaren een flinke investering nodig.
Financiën: investeringen afstemmen met de controller
Hans: “Met de financial controller hebben we twee keer per jaar contact over de investeringen van het komende jaar. We hebben akkoord van het bestuur om de ingeplande maatregelen voor de komende vier jaar in de CO2-reductietool uit te voeren. Grote investeringen, zoals het plaatsen van zonnepanelen op vele panden tegelijk, stemmen we af met het directieteam en de raad van bestuur, ook om zo de CO2-routekaart blijvend de aandacht te geven die het verdient.”
Gert-Jan: “De maatregelen zijn nog niet geïntegreerd in het MJOP. We gaan dat vanaf dit jaar doen. Zo worden de benodigde investeringen automatisch meegenomen in de begrotingsgesprekken.”
Routekaart uitvoeren: aan de slag tot 2035
Sommige van de geplande maatregelen voor de komende vier jaar worden eerder uitgevoerd. Samen met hun energieadviseur zijn er daarnaast andere alternatieve maatregelen toegevoegd, zoals CO2 gestuurde ventilatie. Na 2035 is er niet veel verandering meer te zien in de vier CO2-reductietools van Trajectum. Dit komt omdat er nog weinig maatregelen zijn ingepland. De WEii neemt tussen 2030 en 2050 nog wel af doordat er panden worden afgestoten en nog niet alle nieuwbouw is ingevuld in de nieuwbouwplanner. Hans: “We wachten de prijsontwikkelingen, technische ontwikkelingen en de nieuwe erkende maatregelen af voordat we de tool verder vullen voor na 2029.” Gert-Jan: “Verder hebben we wel de hoofdlijnen van verduurzaming van de panden en de midlife renovaties in kaart gebracht.”
De CO2-reductietool wordt twee keer per jaar bekeken om de energieverbruiken te updaten. Daarnaast wordt de CO2-reductietool gemiddeld eens per twee weken gebruikt voor de voortgang, zoals voorbereiding van installatie/renovatiewerkzaamheden en budgetcontroles.
Tips voor collega’s
Gert-Jan: “Pak de CO2-routekaart niet te klein op. Zet het breed in de organisatie neer: betrek collega’s erbij en plan periodiek overleg in. Dan komt er ook een vervolg aan.” Hans vult aan: “Maar begin wel klein, bijvoorbeeld met alleen de EML (Erkende MaatregelenLijst). Zo haal je de verplichte (wetgeving) angel er eerst uit. Let wel op dat je soms in het proces de EML-bril even af moet zetten, bijvoorbeeld als isolatie of andere maatregelen die invloed hebben op integrale systemen (zoals warmtepompen) worden ingepland”.
Tenslotte is het belangrijk om successen te vieren. Hans: “We zijn goed bezig met verduurzamen, maar dat laten we nog te weinig aan de rest van de organisatie zien. Daar moeten we zelf ook nog aan werken!” Om de voortgang inzichtelijk te maken gebruikt Trajectum het Idoro duurzaamheidsdashboard, waarin de verduurzamingsmaatregelen en energieprestaties realtime worden bijgehouden. Hans: “We staan in de startblokken om deze successen aantoonbaar te maken voor onze organisatie. Binnenkort kunnen onze medewerkers middels een duurzaamheidsdashboard de ingeslagen duurzaamheidskoers op energie inzien.”
