VGZ Zorgkantoor publiceerde over de verduurzaming van de warmtapwaterproductie bij locatie Op ’t Hoogveld van Pantein. Door de tapwaterinstallatie van de cv-installatie te scheiden en een warmtepomp te gebruiken, daalde het gasverbruik aanzienlijk. Stimular heeft bij Pantein aanvullende gegevens opgevraagd zodat zorgorganisaties deze maatregel beter kunnen doorvertalen naar hun eigen situatie. Uit de terugverdientijd (2,45 jaar!) blijkt dat het loont deze maatregel direct uit te voeren als je verwarming van ruimte en tapwater gekoppeld zijn.
Locatie Op ‘t Hoogveld
Op ‘t Hoogveld is gebouwd in 2002 en wordt in 2025-2026 gerenoveerd. Het bruto vloeroppervlak is 8.760 m2. In Op ’t Hoogveld wonen nu 72 ouderen met ieder een wastafel, pantry en douche. Na de renovatie is er plek voor 90 mensen. De extra kamers krijgen geen pantry en dus 1 warmwateraansluiting per kamer minder. Het loskoppelen van de tapwaterinstallatie van de cv-installatie en het plaatsen van de warmtepomp voor tapwater zijn al in 2023 uitgevoerd omdat de oude boiler kapot was en vervanging niet kon wachten tot de renovatie.
| Gebouw | Op ’t Hoogveld (ouderenzorg) |
|---|---|
| Functie | Ouderenzorg, nu 72 bewoners, na renovatie 90 bewoners |
| Ingebruikname | Bouwjaar 2002, renovatie 2025-2026 |
| BVO | 8.760 m² |
| Bouwlagen | 3 |
Gasbesparing door loskoppelen warmtapwater, betere boiler en warmtepomp
Door de maatregelen is het gasverbruik afgenomen met 34.000 m³ per jaar. Het elektraverbruik is met 23.000 kWh per jaar toegenomen. Van 23.000 kWh elektriciteit maakt een warmtepomp (bij een gemiddelde COP van 3,5) 80.500 kWh warmte. Dat komt overeen met de warmte van 8.000 m³ aardgas. De rest van de gasbesparing komt dus door:
- nieuwe, beter geïsoleerd boilers bij de nieuwe warmtepompen,
- het loskoppelen van ruimte- en tapwaterverwarming,
- inregelen van de circulatieleiding.
Vóór het loskoppelen verwarmde een ketel het water het hele jaar rond naar 65˚C voor het bereiden van het tapwater. Door de systemen te scheiden kan het water voor ruimteverwarming een minder hogere temperatuur te hebben. Pantein testte dat 50˚C ruim voldoende is met de huidige radiatoren. Dat was handige informatie voor de renovatie, waarin ook de radiatoren vervangen gaan worden. De verwarmingsketel kan nu ook zomers uit.
| Per jaar | |
| Gasverbruik vóór de maatregel | 115.571 m³ |
| Gasbesparing door warmtepomp | 8.000 m³ (~ 80.000 kWh) |
| Gasbesparing door loskoppelen van cv/tapwater en betere boiler | 26.000 m³ |
| Gasbesparing totaal | 34.000 m³ (~ 340.000 kWh) |
| Toename elektriciteitsverbruik | 23.000 kWh |
Grootte van de nieuwe installatie
Bij de bouw zijn twee VR-ketels met een gezamenlijk vermogen van 700 kW geïnstalleerd. De nieuwe lucht-water-warmtepomp heeft een vermogen van 30 kW (Q-ton ESA30E-25). Deze staat buiten op dak naast de technische ruimte. De twee buffervaten (samen 1.000 liter) staan binnen. De inhoud is groter dan eerder vanwege de 18 extra bewoners in de nabije toekomst en omdat de warmtepomp deze voorraad trager verwarmt. Ook is meegerekend dat er minder gedoucht wordt dan in 2002. Op deze locatie kunnen bewoners niet zelfstandig douchen, dus kunnen er maximaal 9 mensen tegelijk gedouched worden. Daar is een marge op gezet.
Inregelen na ingebruikname
Na oplevering was het zoeken naar goede instellingen, met name de flow van de pomp van de ringleiding. Deze was ingesteld als bij gasketel, met hoge snelheid, maar moest lager, want de gelaagdheid in het boilervat verdween. De installateur kwam gedurende enige maanden wekelijks inregelen.
Nieuwe maatregel: ringleiding flink inkorten
Na installatie van de warmtepomp ontstonden er problemen met legionellabeheer. In twee van de 21 ringleidingen werd de minimale temperatuur van 60˚C aan het einde van de leiding niet gehaald. Daar was de watertemperatuur maar net 50˚C. De watermonsters waren overigens wel goed. Pantein overwoog om buffervaten toe te voegen, maar koos ervoor om de 21 ringleidingen terug te brengen tot 2 stuks met langere uittapleidingen. Dit was mogelijk omdat in de aankomende renovatie alle leidingen vervangen kunnen worden. Dit wordt in 2025 en 2026 uitgevoerd. Pantein verwacht een forse energiebesparing. Deze is helaas niet goed te bepalen, omdat tegelijk andere gasbesparende maatregelen zijn uitgevoerd.
Tip van Sjaak Pubben: “Breng in kaart waar warmteverlies kan optreden. Hoe groter de ringleiding des te meer warmteverlies!”
Renovatie: meer bewoners, huiskamers en (dak)terrassen
Pantein wil Op ‘t Hoogveld in ieder geval tot 2045 gebruiken. Het gebouw wordt aangepast aan de veranderende wensen van de bewoners. Ruimtes die leeg staan worden verbouwd, zodat er meer plekken voor bewoners komen. Ook wordt het zorgcentrum op sommige plekken groter gemaakt, zodat elke woongroep straks een grote huiskamer en een (dak)terras heeft. De renovatie, functioneel en energetisch, loont door de 18 extra bewoners. Tijdens de renovatie blijven de bewoners in Op ’t Hoogveld wonen.
Ook energetische renovatie
De locatie gaat helemaal over naar lagetemperatuurverwarming (LTV). Op de begane grond worden de nieuwe kamers voorzien van vloerverwarming. Op andere kamers wordt de radiator vervangen door een LTV–radiator. Ook de ventilatie wordt verbeterd. De ventilatieroosters worden dichtgezet en er komt balansventilatie. Op het dak komt, voor meerdere kamers samen, een ventilatiebox met WTW met warmtepomp voor verwarming en koeling van de ventilatielucht. De VR-ketels worden vervangen door lucht-water-warmtepompen met twee HR-ketels voor de winterpiek. Het complex wordt nagenoeg gasloos. Gasloos kan niet omdat de locatie daarvoor nu onvoldoende transportvermogen heeft. Eind 2026 moet de renovatie klaar zijn.
Bron afbeelding: Van Haren Installaties
VGZ Zorgkantoor publiceert vernieuwende initiatieven in de zorg. Met deze ‘FIT-initiatieven’ stimuleert ze de ontwikkeling en opschaling van initiatieven die leiden tot een fittere bedrijfsvoering, waaronder een bedrijfsvoering met minder CO2-uitstoot of minder primair grondstofverbruik. Bekijk alle FIT-initiatieven voor meer duurzaamheid en specifiek die voor de langdurige zorg.