Koppeling strategie en uitvoering

Op deze pagina

Het niet (op orde) hebben van basisinformatie over hun gebouwen verhindert zorgorganisaties om verduurzamings­stappen te kunnen zetten. Adviesbureau Gebouwinzicht deed in opdracht van EVZ onderzoek naar de belangrijkste knelpunten van gebouw­informatie­management bij zorgorganisaties. 

Dit is het derde artikel uit een serie van zes over de resultaten van het onderzoek. In dit artikel behandelen we knelpunten in de koppeling tussen strategie en uitvoering van vastgoed- en gebouwbeheer.

Knelpunten koppeling strategie en uitvoering

Gebouwinzicht zag in het onderzoek de volgende knelpunten bij de deelnemende zorgorganisaties:

  • De langetermijn-strategie is onvoldoende gekoppeld aan de tactische en operationele onderhoudsplanning.
  • Er is te weinig afstemming tussen afdelingen Duurzaamheid, Projecten en Onderhoud.
  • Er zijn gewoonweg te weinig medewerkers in de afdeling vastgoed om de opgave te realiseren.
  • Vooral bij kleine organisaties: er is een te grote kloof tussen de medewerkers die tactisch-strategisch denken (routekaart) en de medewerkers die de operationele uitvoering doen.
  • Als een zorgorganisatie locaties huurt, dan ontbreekt de afstemming met de verhurende partijen.

Per knelpunt geven we tips en trucs hoe ermee om te gaan.

Langetermijn-strategie aan operationele uitvoering koppelen

Bij verschillende zorgorganisaties zien we tijdens dit onderzoek, maar ook tijdens ons reguliere advieswerk, dat er op bestuurlijk niveau wel degelijk ambitieuze duurzaamheidsplannen zijn. Vol enthousiasme is bijvoorbeeld de Green Deal Duurzame Zorg ondertekend. Bij de rest van de medewerkers is dit helaas vaak niet duidelijk, laat staan dat zij concreet weten wat dit in de praktijk betekent.

Afstand tussen afdelingen

Ditzelfde probleem zie je ook bij organisaties waar de milieu- of duurzaamheids­coördinator organisatorisch en/of fysiek bij andere beleidsmedewerkers op een andere afdeling zit. Daardoor is deze minder of helemaal niet betrokken bij de medewerkers van de afdeling Vastgoed. En medewerkers die aan renovatie- of nieuwbouwprojecten werken hebben vaak weinig contact met de medewerkers van Beheer en Onderhoud, oftewel de medewerkers van de concrete uitvoering.

Brug tussen strategie en operatie

Bij kleine organisaties is de kloof tussen strategisch en operationeel net zo groot als bij grote organisaties, maar omdat de tussenlagen ontbreken is er geen brugfunctie van strategisch- naar operationeel niveau. De bestuursvoorzitter die de Greendeal heeft ondertekent, heeft geen idee waar de operationele uitvoering dagelijks in beheer en onderhoud mee bezig is en vice versa. Je doet een onderhoudsspecialist ook geen plezier met deelname aan een strategisch visie-overleg.

Strategische doelen

Een middel wat hierbij kan helpen is het sturen op strategische doelen. Om te kunnen sturen op deze strategische doelen, zijn allereerst goede basisgegevens van belang, zoals in het tweede artikel is benoemd. Voor de strategische huisvestingsplannen kan het bijvoorbeeld relevant zijn om per pand het aantal bewoners, of het aantal appartementen (kamers) met eigen voordeuren bij te houden. Overleg met collega’s van management en strategie welke kentallen relevant zijn. Deze gegevens kunnen dan via een dashboard gedeeld worden. Door op strategisch niveau dergelijke doelen en kentallen inzichtelijk te maken, wordt er ook iemand verantwoordelijk voor gemaakt. Het wordt dan makkelijker om deze doelen door te vertalen naar de onderliggende doelen en plannen per gebouw op tactisch en operationeel niveau.

Strategisch dashboard

Als er een strategisch dashboard gemaakt gaat worden, vergeet dan niet om ook meteen relevante duurzaamheidsdoelen in dit dashboard te verwerken. Denk aan de Werkelijke Energie indicator (WEii in kWh/m2), het gasverbruik (in m3 aardgas/m2) en het percentage zelf opgewekte elektriciteit. In de CO2-reductietool kan je deze indicatoren aflezen per gebouw voor de gehele vastgoedportefeuille.

Het strategische dashboard bevat de verzamelde cijfers over de hele portefeuille, of laat met een stoplichtmodel (groen, geel, rood) zien of bepaalde doelstellingen wel of niet behaald worden. Het dashboard werkt het beste als de input ervan (de achterliggende data) ook toegankelijk en/of ‘door’klikbaar is. In de achterliggende cijfers kan je precies zien welke bouwdelen of subdoelen nog niet behaald zijn, waardoor het einddoel nog niet behaald wordt. Deze onderliggende gegevens zijn het middel om de tactische en operationele laag goed aan te kunnen sturen.

Kengetallen

Verder is het belangrijk om op het dashboard ook te koppelen aan kengetallen uit de markt. Zodat ook voor de niet-technische lezer duidelijk is wat de getallen in het dashboard betekenen. Dit kan bijvoorbeeld door herkenbare instrumenten te gebruiken zoals het Energielabel. Maar nog beter is het sturen op werkelijk energiegebruik.

Tip: maak een strategisch dashboard waarin duidelijke doelstellingen op strategisch niveau makkelijk te herleiden zijn naar concrete acties op operationeel niveau. Zorg dat iedereen in de organisatie weet aan welke doelen hij/zij bijdraagt.

Het aantal medewerkers in lijn brengen met vastgoedopgave

Veel zorgorganisaties zijn gefocust op het verlenen van goede zorg. De afdeling vastgoed (als deze al bestaat) heeft een ondergeschikte rol. Geld kan immers maar een keer uitgegeven worden. Tegelijkertijd staat ook de zorg voor een enorme bouwopgave met betrekking tot het vastgoed. Er is nieuw vastgoed nodig om aan het aantal bedden te blijven voldoen. De duurzaamheidsopgave, ook het zorgvastgoed moet mee in de energietransitie en de materialentransitie. En niet te vergeten de beheer- en onderhoudsopgave. Al het bestaande vastgoed moet adequaat en professioneel onderhouden worden, juist ook om de zorg in de toekomst te kunnen blijven garanderen.

Groot versus klein

Professionalisering van het vastgoedbeheer lijkt makkelijker te gaan bij zorgorganisaties die meer eigen vastgoed in eigendom hebben dan bij organisaties die de panden huren. Mogelijk komt dit doordat de eersten meer invloed hebben op de kosten en de baten van hun eigen vastgoed. En dat de inkomsten ook duidelijk gealloceerd worden ten behoeve van het in stand houden (en verbeteren) van de gebouwen.

Dit neemt niet weg dat er ook in een kleine zorgorganisatie met weinig uren voor vastgoedbeheer er nog veel te winnen is. Juist als je maar beperkte tijd hebt om de gebouwen te beheren en te verduurzamen, is het belangrijk om de processen van vastgoedbeheer goed in te regelen. Ook als kleine organisatie moet je de strategische doelen helder hebben. Als je daar geen mensen voor hebt, dan moet je die structureel inhuren voor een vast aantal uur per week.

Zelf doen versus uitbesteden

Als helder is wat er allemaal moet gebeuren aan dagelijks beheer en onderhoud, gepland onderhoud en verduurzamingsvraagstukken, dan wordt al snel inzichtelijk wat je zelf kan doen en wat je moet uit besteden. Bepaalde taken kun je bijvoorbeeld prima neerleggen bij je (vaste) onderhoudsleveranciers. Maar dan is wel belangrijk dat zij de juiste opdracht krijgen.

Tip: zorg voor duidelijke taakomschrijvingen, gerelateerd aan de gestelde strategische vastgoeddoelen. Als bepaalde taken intern niet opgepakt kunnen worden, dan kan je ze uitbesteden op basis van de taakomschrijvingen.

Samenwerking met de verhuurder verbeteren

Veel zorgorganisaties huren een deel van hun locaties, veelal bij een woningcorporatie. Voor woningcorporaties ligt de focus van verduurzaming vaak op de woningen, en niet op de verhuurde objecten aan zorgorganisaties of winkels. Voor het verduurzamen van de zorglocaties in huurpanden is het essentieel dat huurder en verhuurder samen een strategische doelstelling opstellen. Maar ook dat ze duidelijke afspraken maken over het duurzaamheidsbeleid. Bij veel projecten zien we in de praktijk dat elke keer weer, per project, uitgezocht moet worden wie er verantwoordelijk is voor het voldoen aan wet- en regelgeving en wie vervolgens de verduurzamingsmaatregel moet gaan betalen. Maak hier duidelijke afspraken over.

Tip: Maak een Greenlease-bijlage bij het huurcontract. In deze bijlage staan de gezamenlijke strategische doelen en afspraken over wie verantwoordelijk is voor het voldoen aan wet- en regelgeving. En, niet onbelangrijk, maak ook afspraken over wie welke verbetering wanneer gaat uitvoeren en wie dat betaalt.

Conclusie

Kortom, of je nu een kleine of een grote organisatie bent, of je nu veel of weinig panden in eigendom hebt of vooral huurt, het is belangrijk om een langetermijn-strategie te hebben. En dat deze strategische doelstelling in heldere tussendoelen wordt vastgelegd in de tactische en operationele onderhoudsplanning. Dan weet iedereen, van conciërge tot bestuurder en verhuurder, wat ze te doen staat.

4. Energiemonitoring

Over deze reeks

Dit is artikel 3 uit een serie van 6 over de resultaten uit het onderzoek Quickscan Informatiemanagement. De serie bestaat uit:

  • Artikel 1: Opzet onderzoek en overzicht knelpunten
  • Artikel 2: Basis gebouwgegevens
  • Artikel 3: Koppeling strategie en uitvoering
  • Artikel 4: Energiemonitoring
  • Artikel 5: Wet- en regelgeving
  • Artikel 6: Zorgspecifieke knelpunten

Over Gebouwinzicht

Dit onderzoek is uitgevoerd door Sannie Verweij van Gebouwinzicht. Gebouwinzicht helpt eigenaren, beheerders, beleggers, huurders en verhuurders van bestaande utiliteitsgebouwen inzicht te creëren. Gebouwinzicht heeft als doel om de bestaande vastgoedvoorraad te verduurzamen. De visie van Sannie is dat inzicht in de huidige situatie de basis is voor continue verduurzaming van gebouwen.

Verder lezen

Meer over EVZ

DUMAVA 2025

Subsidie voor verduurzamingsprojecten of losse maatregelen bij maatschappelijk zorgvastgoed. De nieuwe ronde DUMAVA is open per 2 juni. Gebruik de (vastgestelde) CO2-routekaart bij de aanvraag.